History of Nepal

१. गोपाल वंश
काठमाडौँ उपत्यकामा मानव बसोवासको थालनी भएपछि गोपालहरूले आफ्नो राज्य स्थापना गरी शासन गर्न सुरु गरे । यो वंशका आठजना राजाहरूले यहाँको शासन चलाएका थिए । यो वंशका प्रथम राजा भूमि गुप्त र अन्तिम राजा विष्णु गुप्त हुन् । हालका कीर्तिपुर, फर्पिङ, खोप्रिङ, थानकोट, बलम्बु, टिस्टुङ, पालुङ जस्ता ठाउँहरूमा त्यसबेला गोपालहरूको बाक्लो बस्ती थियो । ती गोपालका सन्तति गोपालीहरू भएको अनुमान गरिएको छ ।
१. गोपाल भन्नाले केलाई बुझाउँछ ? 
        – गाईपालक समुदायलाई
२. नेपालमा सर्वप्रथम राज्य चलाउने गोपालहरु कुन वंशका थिए ? 

        – गुप्‍तवंशी
३. गोपालहरुको राजधानी कहाँ थियो ? 

        – कीर्तिपुरको दक्षिणतर्फको मातातिर्थ
४. गोपालहरुले कति बर्ष राज्य चलाएका थिए ? 

        -५२१ वर्ष
५. नेपालमा प्राप्‍त सबैभन्दा पुरानो वंशावली कुन हो ? 

        -गोपाल वंशावली
६. गोपालवंशीका प्रथम राजा भुक्तमान हुन् भने अन्तिम राजा को हुन् ? 

        –यक्ष गुप्‍त
७. गोपालवंश पछि नेपालमा कुन वंशले शासन गर्यो ? 

        –अहिर (महिषपाल)

२. महिषपाल वंश
गोपालहरूको शासन अन्त्य भएपछि महिषपालहरूले आफ्नो राज्य स्थापना गरी तीन पुस्तासम्म शासन गरे । महिषपाल वंशका पहिला राजा बरसिंह र अन्तिम राजा भुवनसिंह हुन् । यिनीहरुलाई आभीर वा अहिर पनि भनिन्छ । महिषपालको शाब्दिक अर्थ भैँसी पालन गर्ने जाति हो । टोखेलमा पुरानो भैँसी खर्क रहेको लोक इतिहास हुनाले महिषपालहरू त्यतै बसोबास गर्ने गरेको अनुमान गरिन्छ । गोपाल र महिषपालहरू प्रकृति, गाई, पितृ र देवीदेवताको पूजा गर्ने मानिसहरू थिए भन्ने कुरा मातातीर्थ, गोकर्ण, पितृपूजा, मत्स्यनारायण, पशुपतिनाथ आदिको स्थापना र पूजा व्यवस्थाबाट बुझ्न सकिन्छ ।
१. गोपालवंशी राजाहरू नि:सन्तान हुँदा नेपालको सत्ता कसको हातमा पुग्यो ?
        -आभिर(महिषपाल)
२. सिम्रौनगढ र जनकपुरबीचको भुमिमा भैँसी पाल्ने भएकोले आभिरहरूलाई के भनिन्छ ?
        -महिषपाल
३. आभिरवंशहरुले कति वर्ष शासन गरेका थिए ?
        -१११ वर्ष
४. महिषपाल वंशका पहिला राजा को हुन् ?
    -बरसिंह
५. महिषपाल वंशका अन्तिम राजा को हुन्?
    -भुवनसिंह
६. महिषपाल वंशी कति राजाहरूले शासन गरे र ती को को हुन् ?
    - तीन जना - वरसिँह, जयसिँह र भुवनसिँह

३. किराँत वंश
जसरी गोपालहरूलाई महिषपाल आभिरहरूले सत्ताबाट हटाए, त्यसरी नै किराँतहरूले उनीहरूलाई हटाए । आम कामरूप कामाख्यादेखि पश्‍चिम बढ्दै किराँतहरू नेपाल पसेका हुन् । यिनीहरूले महिषपाल राजा भुवनसिँहलाई पराजित गरी आफ्नो शासन सत्ता स्थापित गरे र बत्तिसपुस्तासम्म राज्य गरे । किराँत वंशका पहिला राजा यलम्बर हुन् । उनी निकै प्रतापी थिए । त्यसपछिका प्रसिद्ध राजाहरू जुलम् (वर), स्थूंको र अन्तिम राजा गस्ती थिए । यस वंशका करिब ३२ जना राजाहरूले झन्डै ८०० वर्षजति नेपालमा शासन गरेको अनुमान गरिन्छ । गौतमबुद्धको जन्मभन्दा ३०० वर्ष पहिले नै किराँतहरूले नेपालमा शासन गर्न थालेका थिए । विक्रम संवत् सुरु हुँदा नेपालमा लिच्छविहरूको शासन सुरु भएको थाहा हुन्छ । यिनीहरू नेपाल आउँदा आफ्नो पवित्र ग्रन्थ 'मुन्धुम' पनि आफूहरूसँगै ल्याएका थिए । गोपाल र महिषपाल राजाहरूबाट सुरु भएको नेपालको सभ्यतालाई किराँतहरूले अझै अगाडि बढाए । छाउनी सङ्ग्राहलयमा रहेको किराँत राजाको यज्ञोपवित जनै लगाएको मूर्ति र विरुपाक्षको मूर्तिले त्यस सभ्यताको प्रतिनिधित्व गर्दछन् ।
१. किराँतहरुको मुलथलो कहाँ हो ? 

    – पुर्वी पहाडको तामाकोशी र दुधकोशीको किनार
२. किराँती राजा हुमतिले महाभारत युद्धमा कसको साथ दिएको मानिन्छ ? 

    -कौरवहरुको
३.  गौतम बुद्ध कसको पालामा नेपाल आएका थिए ? 

    – सातौँ किराँती राजा जितेदास्तिको पालामा
४. अन्तिम किराँती राजा को हुन् ? 

    – गस्ती
५. यलम्बरले कसलाई पराजित गरे ?  

    - भुवनसिँह
६. कुरूक्षेत्रमा युद्ध  कुन किराँती राजाको पालामा भएको थियो ? 

    -हुमती(छैटौँ किराँती राजाको पालामा)
७. सातौ किराँती राजा को हुन् ?  

    - जितेदास्ती
८. बुद्ध नेपालमा कुन किराँती राजाको पालामा आएका हुन् ? 

    - जितेदास्तीको पालामा
९. सम्राट अशोक कुन किराँती राजाको पालामा नेपाल आएका हुन् ? 

    - स्थुंकोको पालामा(चौधौँ)
१०. नेपालमा कति किराँती राजाहरूले राज्य गरे ?  

    - ३२ जना
११. किराँतीहरूले कति अवधि शासन गरेका थिए ? 

    - ८०० वर्ष
१२. पशुपतिनाथलाई किराँतहरूले के मान्दछन् ? 

    – किराँतेश्‍‍वर
१३. किराँतहरूले शिवजीलाई पारोहाङ मान्दछन् भने पार्वतीलाई के मान्दछन् ? 

    - सुम्निमा
१४. इन्द्रजात्रामा आकाश भैरवको शिर क्षेदन कस्को पालामा भएको थियो ?  

    - यलम्बरको
१५. यलम्बरको पूर्ण कदको शालिक कहाँ छ ? 

    -संखुवासभा
१६. किराँतकालमा कुन धर्म मानिन्थ्यो ? 

    -शैव धर्म
१७. अन्तिम किराँतवंशी राजा को हुन् ? 

    - गस्ती

४. लिच्छविवंश
गौतम बुद्धको समयमा सोह्र जनपदमध्ये लिच्छवि जनपद वैशालीमा स्थापित थियो । जनपद समान, धर्म, भाषा, संस्कृति, रहनसहन आदि भएका मानिसहरूको भौगोलिक तथा प्रशानिक संरचना एकाइ हो । भारतका सम्राट चन्द्रगुप्‍त र समुद्र गुप्‍तका अभिलेखमा लिच्छविको उल्लेख भएको पाइन्छ । गुप्‍तवंशी र लिच्छविवंशी राजाहरूबिच वैवाहिक सम्बन्ध पनि थियो । वैशालीमा जनपद स्थापना गरेका लिच्छविहरू पछि मगध, वैशाली र कौशल देशबाट नेपाल पसेका भन्ने थाहा हुन्छ । बिहारको वैशालीबाट नेपाल पसेका लिच्छविहरूले किराँत राजाहरूलाई परास्त गरी आफू राजा भएका थिए । लिच्छवि भन्नाले देव, वर्मा, गुप्‍त र गोमी थरका मानिसलाई जनाउँछ उनीहरूले किराँतहरूलाई हराएपछि आपसमा मिलिजुली शासन गरेका थिए । लिखित प्रमाणका आधारमा हालसम्म जयवर्मा नेपालका प्रथम लिच्छवि राजा भएको प्रमाणित हुन्छ । उनको पूर्णकदको ढुङ्गाको शालिकको पादपीठमा भएको व्यहोरा हेर्दा उनी नै पहिलो लिच्छविकालीन राजा देखिएका छन् । वंशावलीमा भने लिच्छवि राजाहरूको नामको लामो सूची छ ।
१. लिच्छविहरु को थिए ? 

    – भारतको वैशालिबाट आएका सुर्यवंशी क्षेत्रीयहरु
२. लिच्छविकालका प्रथम राजा को थिए ?

    - जयदेव प्रथम
३. लिच्छविकालका अन्तिम राजा को थिए  ? 

    – जयकामदेव
४. लिच्छविकालमा कसलाई के भनिन्थ्यो ?
       महासर्वदण्डनायक = प्रधानन्यायाधिश
       अमात्य = मन्त्री
       महाबलाध्यक्ष = सेना प्रमुख
       बलाध्यक्ष = राजदरबारको सर्वोच्च अधिकारी
५. लिच्छविकालमा ललितपुरलाई के भनिन्थ्यो ? 

    –  युपग्राम
६. लिच्छविकालमा कुन लिपि प्रचलमा थियो ? 

    – गुप्‍त लिपि
७. लिच्छविकालमा एक जातिले अर्को जातिसँग बिहे गरेमा के लाग्थ्यो ? 

    – वर्णशंकर
८. लिच्छविकालमा वस्तुको तौल लिन के को प्रयोग गरिन्थ्यो ? 

    -तुलादण्ड
९. नेपाल सम्वत् कुन राजाको पालादेखि प्रचलनमा आएको हो ? 

    – राघवदेव
१०. लिच्छविकालीन अभिलेखहरु कुन भाषामा लेखिएका छन् ? 

    – संस्कृत

For more materials visit my youtube Dev Prasad Pandit .

Click Here

पहिलाको सामग्रीको लागि यहाँ क्लिक गर्नुहोस् ।